Αρχαική Περίοδος

Ο Προπομπός της Κλασικής Περιόδου
Με το τέλος της Εποχής του Σιδήρου ξεκινά μια νέα σπουδαία περίοδος για την Ελλάδα η οποία είναι γνωστή ως «Αρχαϊκή Περίοδος». Θα διαρκέσει για 300 περίπου ολόκληρα χρόνια (700 – 490 π.Χ.) και μέσα σε αυτή θα υπάρξει η έννοια πόλη-κράτος! Η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μια σημαντικότατη περίοδο η οποία μέλλεται να είναι ο πρόδρομος της σπουδαιότερης όλων των εποχών, της Κλασικής Εποχής!

Αν κι η ιστορία των Δωδεκανήσων ξεκινά πολύ πριν την συγκεκριμένη εποχή φαίνεται να ξεκινάνε να έχουν μια ενεργό δράση σε αυτή τη φάση. Οι 3 αρχαίες πόλεις της Ρόδου η Ιαλυσός, η Κάμειρος κι η Λίνδος μαζί με την Κω, την Αλικαρνασσό και την Κνίδο θα ιδρύσουν την Δωρική Εξάπολη. Η ίδρυση της θα σημάνει αυτόματα την ανάπτυξη των περιοχών με αποτέλεσμα τα σημαντικότατα γεγονότα που θα λάβουν μέρος στην περιοχή έναν αιώνα περίπου αργότερα.

Το 700 π.Χ. θα ξεκινήσουν να αναπτύσσονται διάφορες πόλεις της Ελλάδας όπως η Θήβα ή ακόμα κι η Κόρινθος. Η Θήβα θα μπορέσει να κρατήσει την δύναμη της μέχρι το 335 π.Χ. όπου κι ο Μέγας Αλέξανδρος με τον στρατό του θα την υποτάξει. Την ίδια τύχη θα έχει και η πόλη της Κορίνθου αυτή τη φορά όμως από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ.. Η ίδια όμως καταφέρνει με μοναδικό τρόπο να γνωρίσει 2 περιόδους σημαντικής ακμής! Η Κόρινθος μπόρεσε να αποτελέσει μια από τις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας. Κατάφερε να δημιουργήσει αποικίες τόσο στα Ιόνια νησιά όσο και στις Συρακούσες από το 700 περίπου π.Χ.. Ωστόσο οι σχέσεις Κορίνθου και Κέρκυρας άρχισαν να φθείρουν με αποτέλεσμα την αρχαιότερη ναυμαχία του 665 π.Χ. κατά την οποία οι Κερκυραίοι υπερίσχυσαν κερδίζοντας την ανεξαρτησία τους! Αργότερα η κόντρα θα φτάσει στην κορύφωση με την έναρξη του Πελοποννησιακού πόλεμου ο οποίος θα ξεκινήσει για να κρατήσει περίπου 27 ολόκληρα χρόνια!

Στον Πελοποννησιακό όμως πόλεμο η αφορμή μπορεί να ήταν η κόντρα μεταξύ Κορίνθου και Κέρκυρας, ωστόσο 2 μεγάλες πόλεις θα μάχονται μεταξύ τους. Η δόξα των Αθηνών είναι η πραγματική αιτία του πολέμου κι έτσι η ανερχόμενη δύναμη «Σπάρτη» θα προσπαθήσει μέσα από τον πόλεμο να επιβάλει την κυριαρχία της και να σταματήσει την ανάπτυξη της πόλης των Αθηνών. Η Σπάρτη αν και υπάρχει πριν το 652 π.Χ. από εκεί και μετά ξεκινά να αναπτύσσεται ραγδαία. Η ανάπτυξη αυτή θα κορυφωθεί αλλά θα σβήσει το 362 π.Χ. στη Μάχη της Μαντινείας με νίκη των Θηβαίων.

Ο πολιτισμός των Αθηνών της Κλασικής Περιόδου αποτέλεσε σημείο αναφοράς στην παγκόσμια ιστορία. Η μοναδικής σημασίας ανάπτυξη σε πνευματικό επίπεδο θα γεννήσει όρους και έννοιες που ήταν άγνωστες μέχρι την δεδομένη στιγμή και παρέμειναν άγνωστες για τον υπόλοιπο κόσμο μέχρι που διαδόθηκαν από τον Ελληνισμό. Καταφέρνοντας λοιπόν η Αθήνα να αγγίξει το τέλειο ολόκληρη η Ελλάδα θα εισέλθει σε μία νέα φάση ώστε μέσα από τα γεγονότα που θα γινόντουσαν να καταφέρει να γίνει γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο. Κατοικημένη πριν την Εποχή του Σιδήρου η Αθήνα δρα έντονα κατά την Αρχαϊκή Περίοδο. Θα καταφέρει να αναπτύξει τις τέχνες, τα γράμματα και τον πολιτισμό. Κορυφαίο γεγονός της ζωής των Αθηναίων τα Παναθήναια!

Σύμφωνα με τον μύθο ο Εριχθόνιος ήταν επίσης μισός άνθρωπος και μισός φίδι όπως κι ο παλαιότερος βασιλιάς των Αθηνών, Κέκροπας! Οι περισσότεροι μύθοι θέλουν τον Εριχθόνιο να κλείνεται σε ένα καλάθι από την Θεά Αθηνά. Από εκεί και πέρα πολλά στοιχεία αλλάζουν, όπως το αν ήταν φίδι ή αν είχε φρουρούς φίδια. Το σίγουρο είναι πως μπαίνοντας στο 1500 π.Χ. ο Εριχθόνιος είναι πλέον ο βασιλέας των Αθηνών. Ο ίδιος ίδρυσε τα «Αθήναια» την μεγάλη γιορτή των Αθηνών προς τιμή της Θεάς Αθηνάς που αργότερα θα μετονομαστεί σε «Παναθήναια» από τον Θησέα ύστερα από την ένωση όλων των Αθηναϊκών κοινοτήτων!

Η γιορτή χωρίζεται στα Μικρά Παναθήναια που διεξάγονταν κάθε χρόνο και στα Μεγάλα Παναθήναια που διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια κι εκτός του γεγονότος πως διαρκούσαν περισσότερες μέρες ήταν και μεγαλοπρεπέστερα σαν γιορτή. Αν και δεν θεωρούνταν τόσο σημαντικό γεγονός όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες κατάφεραν να γίνουν το κορυφαίο γεγονός της πόλης των Αθηνών. Η ζωή των κατοίκων συνδέθηκε άμεσα με τα Παναθήναια κι αυτό μπορούμε να το φανταστούμε κι από το γεγονός πως 4 κοπέλες ύφαιναν όλο το χρόνο το ιερό πέπλο το οποίο κατά τα Μεγάλα Παναθήναια θα χρησιμοποιούταν στην εορταστική πομπή. Άλλωστε κι η Ζωφόρος του Παρθενώνα ως κεντρικό θέμα είχε τη λαμπρή πομπή της γιορτής των Παναθηναίων.

Ταξιδεύοντας μέσα στον χρόνο θα πάμε στην Έφεσο. Εκεί κατά την Αρχαϊκή Περίοδο ξεκινά να κατασκευάζεται ένα οικοδόμημα που όμοιο του δεν υπήρχε στην ανθρωπότητα. Η κατασκευή του θα διαρκέσει παραπάνω κι από έναν ολόκληρο αιώνα, το αποτέλεσμα όμως θα είναι ο μεγαλοπρεπέστερος όλων των ναών που υπήρξαν! Ήταν μάλιστα τόσο εντυπωσιακός ώστε κατάφερε να κερδίσει την θέση ενός εκ των επτά συνολικά θαυμάτων του Κόσμου. Κατά την αρχαιότητα μάλιστα θεωρήθηκε ίσως και το Ανώτερο όλων, ακόμα και των υπολοίπων έξι θαυμάτων. Φυσικά μιλάμε για τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο ο οποίος κατάφερε να στρέψει τα μάτια των ανθρώπων πάνω του κι αν και τα απομεινάρια του δεν θυμίζουν σε τίποτα αυτό που υπήρξε, η ιστορία μας πληροφορεί για την σπουδαιότητα του. Το μέλλον του δεν θα είναι καλό καθώς θα πυρποληθεί αρκετές φορές και αν και θα ανεγερθεί εκ νέου από τον ίδιο τον Μέγα Αλέξανδρο (η ιστορία θέλει την 1η καταστροφή να γίνεται ανήμερα της γεννήσεως του Μεγάλου Αλεξάνδρου) ο ναός τελικά δεν καταφέρνει να μείνει όρθιος!

Μια ιστορία που μας μιλάει πάλι για καταστροφές είναι η ιστορία των «Επτά επί Θήβας». Η ιστορία θέλει τα παιδιά του Οιδίποδα, Ετεοκλή και Πολυνείκη να μοιράζονται την βασιλεία με δίκαιο τρόπο και συγκεκριμένα να ανεβαίνουν στον θρόνο κάθε χρόνο εναλλάξ ένας εξ’ αυτών. Το ότι ο Ετεοκλής αρνείται να δώσει την βασιλεία στον αδερφό του μετά την λήξη της θητείας του εξοργίζει τον Πολυνείκη ο οποίος ξεσηκώνει άλλους 6 βασιλιάδες και όλοι μαζί κάνουν μια φοβερή επίθεση στη Θήβα. Στο τέλος σκοτώνονται όλοι, ωστόσο ο Πολυνείκης φαίνεται να παίρνει την ευθύνη των όλων όσων έγιναν καθώς θεωρήθηκε πως ο Ετεοκλής δεν κατέβηκε από τον θρόνο αλλά υπερασπίστηκε την πόλη του. Από εκεί και πέρα η ιστορία συνεχίζεται με την Αντιγόνη η οποία θέλει να θάψει το άταφο σώμα του αδερφού της, Πολυνείκη. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε και έμπνευση για τον μέγα δραματικό ποιητή Αισχύλο ο οποίος θα γράψει τραγωδία με τίτλο «Επτά επί Θήβας» και θα την παρουσιάσει στην Αθήνα το 467 π.Χ.. Τα υπόλοιπα έργα του, καθώς αποτέλεσε τμήμα ενός μεγάλου έργου δυστυχώς στις μέρες μας δεν σώζονται!

Κατά το 700 π.Χ. ζει και ένας ακόμη μέγας Έλληνας ποιητής ο Ησίοδος! Ο Ησίοδος θα καταφέρει με τα έργα του να γίνει ο 2ος σπουδαιότερος αρχαίος ποιητής μετά τον Όμηρο. Τα έργα του «Έργα και Ημέραι» καθώς και η «Θεογονία» θα αφήσουν την σφραγίδα τους στην Ελληνική τέχνη! Η Θεογονία μάλιστα είναι μια σημαντικότατη πηγή πληροφοριών για την Ελληνική Μυθολογία!

Η Αρχαϊκή εποχή επιδρά σε όλες τις τέχνες. Στην Κεραμική μέσα στην συγκεκριμένη περίοδο μπορούμε να διακρίνουμε 3 μεγάλες φάσεις. Κατά την «Ανατολίζουσα Περίοδο» (700 – 630 π.Χ.) διακρίνουμε πως η κεραμική έχει αλλάξει ριζικά. Η δημιουργία αποικιών στα τέλη της γεωμετρικής εποχής κι η άμεση επαφή της Ελλάδας με νέους κόσμους είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή κι έτσι από τα Γεωμετρικά σχέδια η Ελλάδα οδηγήθηκε σε νέου τύπου σχέδια. Ουσιαστικά η Ανατολίζουσα Περίοδος είναι η χρήση του Μελανόμορφου Ρυθμού από τους δημιουργούς του τους Κορίνθιους. Από το 630 με 620 π.Χ. περίπου η Μελανόμορφη Αγγειογραφία εμφανίζεται και στην Αθήνα. Η Αθήνα δημιουργεί μοναδικά έργα Κεραμικής κι έτσι εισερχόμαστε πλέον σε μια νέα περίοδο στην περίοδο που ο Μελανόμορφος ρυθμός έχει βρει πλέον τον δρόμο του. Έργα της περιόδου έχουν βρεθεί παντού και σε μέρη έξω από την Ελλάδα καθώς κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα της τα οποία εκείνη την περίοδο εκτείνονταν σε ένα μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου. Κατά το 500 περίπου π.Χ. θα δώσει την θέση του σε μια νέα μορφή Αγγειογραφίας η οποία είναι γνωστή ως «Ερυθρόμορφος Ρυθμός» κι η οποία θα καταφέρει να κρατηθεί μέχρι και τα τέλη της Κλασικής Περιόδου! Φαίνεται πως σιγά σιγά η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα φάση καθώς προσπαθεί να αγγίξει το τέλειο και την λεπτομέρεια. Αυτό το βλέπουμε κι από διάφορα άλλα μικροαντικείμενα όπως το Κτένι του Ιερού της Αρτέμιδος στην Σπάρτη (650 – 625 π.Χ.).

Κατά την Αρχαϊκή Περίοδο θα διαπρέψουν πολλά και σημαντικά πρόσωπα όπως ο Σόλων (639 – 559 π.Χ.) ο οποίος καταγόταν από την Αθήνα κι εκτός από Φιλόσοφος και Ποιητής υπήρξε και Μέγας Νομοθέτης, ο Πυθαγόρας (580 – 490 π.Χ.) ο οποίος καταγόταν πιθανότατα από την Σάμο κι υπήρξε Μέγας Έλληνας Φιλόσοφος, Μαθηματικός και Γεωμέτρης, ο Μιλτιάδης (540 – 489 π.Χ.) ο οποίος καταγόταν από την Αθήνα κι ήταν κορυφαίος Πολιτικός και Στρατιωτικός κι ήταν αυτός μάλιστα που οδήγησε την Αθήνα στη νικηφόρα Μάχη του Μαραθώνος (490 π.Χ.) στους Περσικούς πόλεμους, ο Πίνδαρος (522 – 443 π.Χ.) από την Θήβα που θεωρείται ο Μεγαλύτερος Λυρικός Ποιητής όλων των εποχών, ο Αισχύλος (525 – 455 π.Χ.) ο οποίος καταγόταν από την Ελευσίνα κι είναι Μέγας Δραματικός Ποιητής και πολλοί πολλοί άλλοι οι οποίοι γεννήθηκαν και κατάφεραν όχι μόνο να προσφέρουν αλλά και να ανυψώσουν πνευματικά και πολιτισμικά ολόκληρη την Ελλάδα και να την κάνουν να διαπρέψει και να δημιουργήσει έναν Πολιτισμό Παγκόσμιας Ακτινοβολίας!

Πλησιάζοντας στο 500 π.Χ. οι τέχνες αρχίζουν να παίρνουν την Τελική τους μορφή. Σε αγγείο του 550 π.Χ. συναντάμε ως θέμα τον Θησέα και τον Μινώταυρο. Ο Θησέας υπήρξε Βασιλιάς της Αθήνας και αποτέλεσε τον πιο δημοφιλή ήρωα μετά βέβαια από τον Ηρακλή! Ο Κούρος θα αποτελέσει χαρακτηριστικό παράδειγμα της γλυπτικής ως τέχνη κατά την Αρχαϊκή εποχή. Το τέλος της μοιάζει να υποδέχεται την νέα εποχή που έρχεται. Πλήθος μνημείων, χαρακτηριστικών για την εποχή κάνουν την εμφάνιση τους. Η επιτύμβια στήλη του Αριστίωνος αποτελεί μια από τις τελευταίες της περιόδου και είναι έργο του Αριστοκλέους. Στην στήλη απεικονίζεται ο νεκρός σαν οπλίτης.

Αξίζει να σημειωθεί πως κι η οικονομία έχει αναπτυχθεί ραγδαία. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν πλέον νομίσματα για τις αγορές τους. Η εποχή που χρησιμοποιούσαν είδος για να αγοράσουν είδος έχει περάσει προ πολλού στην Αρχαία Ελλάδα. Η δραχμή αποτέλεσε το αρχαιότερο νόμισμα του κόσμου. Όσο περίεργο κι αν φαίνεται η Ελλάδα είχε νόμισμα από το 800 π.Χ. ενώ όπως όλα δείχνουν στην πραγματικότητα οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν νομίσματα ακόμα πιο πριν! Η Χελώνα αποτελεί ακόμα πιο αρχαιότερο νόμισμα της Ελλάδας ωστόσο φαίνεται πως η δραχμή κάποια στιγμή επικρατεί, ενώ οι Οβελοί (Οβολοί) χρησιμοποιήθηκαν ως νόμισμα πριν ακόμα κι από το 1100 π.Χ.!!

To 545 π.Χ. έχουμε μια σημαντική εξέλιξη στην Ιωνία και στην Δωρική Εξάπολη. Ενώ λοιπόν οι περιοχές έχουν κατακτηθεί από τον Βασιλιά της Λυδίας Γύγη έρχεται ο Κύρος ο βασιλιάς των Περσών και τις κατακτά. Ο Περσικός Ζυγός είναι δυσβάσταχτος και η συμπεριφορά τους απέναντι στους Έλληνες ήταν πολύ σκληρή! Κανείς δεν βοηθάει να σωθούν διώχνοντας μακριά τους Πέρσες μέχρι το 499 που ύστερα από άρνηση των Σπαρτιατών για βοήθεια, η πόλη των Αθηνών μαζί με την Ερέτρια στέλνει βοήθεια κι η Ιωνική Επανάσταση που θα διαρκέσει από το 499 ως το 494 π.Χ. θα ξεσπάσει. Αυτό θα αποτελέσει την αφορμή για ένα εκ των σπουδαιότερων γεγονότων στην ιστορία της Ελλάδας, τους Περσικούς Πολέμους. Η Ιωνική Επανάσταση δεν είχε τελικά τα καλύτερα αποτελέσματα καθώς απέτυχε. Η βοήθεια των Αθηνών ωστόσο θα αποτελέσει την αφορμή για τον Δαρείο τον Α’ για την εκστρατεία που θα ξεκινήσει εναντίον των Ελλήνων.

Οι Περσικοί πόλεμοι έχουν ξεκινήσει και θα διαρκέσουν από το 492 ως και το 479 π.Χ. Χωρίζεται σε 3 φάσεις. Στην «Α’ Εκστρατεία των Περσών (492 π.Χ)» ο Περσικός Στόλος θα καταστραφεί από μόνος του σε Τρικυμία στο ακρωτήριο του Αθώ. Θα έχει καταφέρει ωστόσο να υποτάξει τόσο την Θράκη όσο και την Μακεδονία! Φτάνοντας στο 490 π.Χ. έχουμε την «Β’ Εκστρατεία των Περσών» κατά την οποία άμεσος στόχος είναι η Αθήνα κι η Ερέτρια. Η Ερέτρια υποτάσσεται από τους Πέρσες και σειρά έχει η Αθήνα, ο Μιλτιάδης όμως θα οδηγήσει τον Αθηναίους στην νικηφόρα μάχη του Μαραθώνος (490 π.Χ.). 11.000 άτομα ο συνολικός στρατός των Αθηναίων (10.000 Αθηναίοι και 1.000 Πλαταιείς) θα καταφέρουν να νικήσουν την «Ανώτερη» σε δυνάμεις Περσική Υπερδύναμη των 30.000 με 100.000 ανδρών!

Η νικηφόρα μάχη του Μαραθώνος αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία των Ελλήνων. Αν και πολέμησαν μόνο οι Αθηναίοι κι οι Πλαταιείς θάρρος κατάφεραν να πάρουν όλοι οι Έλληνες! Η εικόνα των Περσών γκρεμίστηκε καθώς οι Αθηναίοι απέδειξαν την ανωτερότητα τους σε όλα τα πεδία και επίπεδα! Οι Έλληνες δεν θα φοβηθούν από εδώ και πέρα να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες και να τους διώξουν οριστικά από την Ελλάδα. Ο μύθος για το αήττητο των Περσών διαλύθηκε κι η Ελλάδα αυτόματα εισέρχεται σε μία νέα εποχή, στην εποχή που οι τέχνες θα φτάσουν στην κορύφωση της ανάπτυξης τους, στην εποχή που η τελειότητα θα υπάρχει σε κάθε τι, στην εποχή που η Ελλάδα θα αποδείξει αυτό που είναι, ένας Μέγας Πολιτισμός. Η Αρχαϊκή εποχή σβήνει και σειρά τώρα έχει η Κλασική Εποχή!